حیرت از نظر ابن عربی

حضرت ختمی مرتبت محمد رسول الله (ص) در یک مرحله می فرمایند: «رب زدنی علما فیک» اما در مراحل بعد فرمودند: «رب زدنی تحیراً فیک» بر همین اساس ابن عربی بالاترین مقام معرفت، عرفان، شهود و تجلی را «حیرت» می داند. مساله اساسی این است که چگونه علم و آگاهی عارف به حیرت می انجامد. ابن عربی به مرحله ای در معرفت بنام «طوری ورای طور عقل» معتقد است. در این مرحله که می شود آن را «قلب» نامید، در اثر تجلیات حق تعالی بر قلب عارف و دگرگونی های ناشی از این تجلیات که ویژه قلب است، عارف به حیرتی می رسد که غایت عرفا محسوب می گردد و بالاترین مقامی است که پس از وصول به «فنا» حاصل می شود. اهداف این پایان نامه بررسی مساله «حیرت» از جوانب گوناگون در آثار ابن عربی می باشد. در این بررسی به انواع حیرت (قبل از عقل، حیرت فلسفی و حیرت عرفانی) پرداخته شده است. و حیرت عقل و حیرت کشف توضیح داده شده است تا روشن گردد که عقل هیچگاه نمی تواند «حق تعالی» را بشناسد. روش اجرایی این پایان نامه بر اساس فیش برداری و کتابخانه ای است که از روش تطبیقی، مقایسه ای و توضیحی استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق عبارتند از اینکه: ابن عربی حیرت را بالاترین مقام عرفانی می داند که در اثر عدم درک عقل، اختیار انسانی برای جستجو و تجلیات گوناگون حق تعالی بوجود می آید. اهل نظر از جستجو خسته می گردند اما اهل کشف به جستجو ادامه می دهند تا به مقصود برسند. مهمترین دلیل حیرت از نظر شیخ «تجلی» است که حق تعالی بر اثر تجلی در قلب عارف و تحول مدام باعث حیرت می گردد. شیخ معتقد است حیرت خود هدف و غایت انسان کامل است و پس از آن باید همچون نبی گرامی اسلام (ص) از حضرت حق خواست که به حیرت سالک افزوده شود. افزودن پی در پی حیرت آخرین درخواست و آرزوی سالک طریق است.